در جدیدترین اثر منتشر شده در حوزه گردشگری، کتابی با عنوان «ریسک و نااطمینانی در گردشگری» با تمرکز بر مدیریت ریسک در این صنعت پیچیده و پرچالش معرفی شده است.
کتاب «ریسک و نااطمینانی در گردشگری: تأملات نظری، مدیریت شرکتی» به قلم دکتر سعید امیریان ـ کارشناس و پژوهشگر گردشگری ـ با تمرکز بر تحلیل ریسک‌ها در این صنعت، به‌ویژه در شرایط بحرانی، از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شده است. این اثر که به بررسی مفاهیم نظری و کاربردی ریسک در گردشگری می‌پردازد، به پژوهشگران، دانشجویان و فعالان صنعت گردشگری، ابزاری مفید برای درک و مدیریت ریسک‌ها در این حوزه ارائه می‌دهد.
در مقدمه کتاب، سعید امیریان به این نکته اشاره می‌کند که ریسک در گردشگری به دلیل ویژگی‌های خاص این صنعت، پیچیدگی‌های فراوانی دارد. گردشگران اغلب با در نظر گرفتن ریسک به مقاصد جدید سفر می‌کنند و از این رو، صنعت گردشگری باید بتواند این ریسک‌ها را مدیریت کرده و آن‌ها را به فرصت تبدیل کند. در این کتاب، به این موضوع پرداخته شده است که چرا صنعت گردشگری به طور خاص در معرض ریسک‌های غیرقابل پیش‌بینی قرار دارد، از جمله ریسک‌های طبیعی، اجتماعی و حتی سیاسی.
کتاب در چهار فصل اصلی تنظیم شده است که در ادامه مروری کوتاهی بر فصل‌های آن خواهیم داشت:
فصل اول: ریسک و نااطمینانی در گردشگری
در این فصل، مقاله‌ای با عنوان «ریسک و نااطمینانی در گردشگری: تأملات نظری» ارائه شده است که به‌طور جامع به تحلیل ریسک‌های گردشگری در سطوح مختلف می‌پردازد. این مقاله، ریسک‌های فردی برای گردشگران، ریسک‌های مرتبط با ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری، ریسک‌های مربوط به مقاصد گردشگری و ریسک‌های اجتماعی ناشی از گردشگری را مورد بررسی قرار می‌دهد. در این فصل، خوانندگان با مفاهیم بدیع و آموزنده‌ای آشنا می‌شوند که می‌تواند دیدگاه‌های جدیدی را در مورد ریسک در گردشگری ایجاد کند.
فصل دوم: ریسک سیستماتیک و بحران‌ها
فصل دوم به‌طور ویژه به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های جهانی در صنعت گردشگری، یعنی پاندمی کرونا، اختصاص یافته است. این بحران باعث کاهش بی‌سابقه‌ای در تعداد گردشگران ورودی به کشورهای مختلف شد و آسیب‌های جدی به صنعت گردشگری وارد کرد. در این فصل، سعید امیریان توضیح می‌دهد که چگونه این بحران، که به‌عنوان یک ریسک سیستماتیک شناخته می‌شود، اثرات گسترده‌ای بر گردشگری در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران داشته است. کاهش ۶۰ درصدی گردشگران ورودی به ایران در سال ۲۰۲۰ به عنوان نمونه‌ای از ریسک‌های سیستماتیک مورد بحث قرار می‌گیرد. همچنین، واکنش‌های دولت‌ها به این بحران و اهمیت مداخله‌های دولتی برای جلوگیری از ورشکستگی شرکت‌های گردشگری و حفظ مشاغل در این صنعت، بررسی می‌شود.
فصل سوم: شناسایی و ارزیابی ریسک سیستماتیک
این فصل به تحلیل چگونگی شناسایی آسیب‌پذیری شرکت‌های گردشگری در برابر ریسک‌های سیستماتیک می‌پردازد. نویسنده در این فصل، با استفاده از مدل‌های مالی و تجربی، نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از نوسانات بازار برای ارزیابی میزان آسیب‌پذیری یک شرکت در برابر بحران‌ها استفاده کرد. این فصل به ویژه برای مدیران و تصمیم‌گیرندگان شرکت‌های گردشگری که به دنبال راهکارهای عملی برای مدیریت ریسک‌های سیستماتیک هستند، مفید خواهد بود.
فصل چهارم: مدیریت ریسک در شرکت‌های گردشگری
در فصل آخر، به مفاهیم پایه مدیریت ریسک پرداخته شده است. این فصل به معرفی چارچوب‌ها و مدل‌های مدیریت ریسک در شرکت‌ها، از جمله مدل COSO (کمیته کنترل‌های داخلی) می‌پردازد که در دهه ۱۹۹۰ طراحی شد. این چارچوب به شرکت‌های گردشگری کمک می‌کند تا فرآیندهای مدیریتی خود را در جهت کاهش ریسک‌های احتمالی بهینه کنند. در این بخش، علاوه بر توضیح مبانی نظری، به راهکارهای عملی برای اجرای فرآیندهای کنترل ریسک در شرکت‌های گردشگری پرداخته شده است.
یکی از نکات برجسته در کتاب، تاکید بر اهمیت همکاری میان بخش خصوصی و دولت‌ها برای کاهش اثرات منفی ریسک‌ها است. نویسنده بر لزوم تدوین سیاست‌ها و استراتژی‌های حمایتی از سوی دولت‌ها برای حفظ و رشد صنعت گردشگری در شرایط بحران تأکید دارد. این همکاری‌ها می‌تواند از وقوع ورشکستگی‌های گسترده و کاهش شدید اشتغال در صنعت گردشگری جلوگیری کند و به بازگشت سریع این صنعت به روند عادی کمک کند.
کتاب «مدیریت ریسک در صنعت گردشگری» ضمن اینکه به‌عنوان یک منبع علمی نه تنها برای پژوهشگران و دانشجویان گردشگری محسوب می‌شود، بلکه برای فعالان اقتصادی که به نوعی با صنعت گردشگری در ارتباط هستند، پیشنهادهایی را ارائه کرده است.
امیریان در پایان کتاب به این نکته اشاره می‌کند که این اثر آغاز فرآیند یادگیری در زمینه مدیریت ریسک است و امیدوار است که جامعه گردشگری از آن بهره‌مند شده و در راستای ارتقاء و توسعه این صنعت گام‌های موثری بردارد.
