چمدان خبر : توسعه گردشگری در ایران نیازمند فراهم کردن زیرساخت هایی است که بتواند بسترساز جذب سرمایه گذار و گردشگر باشد. ظرفیتهایی که در برخی از نقاط کشور در سالهای بسیار مغفول مانده اند و به دلیل تمرکز گرایی در برخی نقاط دیگر کشور، الگوی ناهمگونی از توسعه گردشگری را در ایران رقم زده اند. جزیره قشم یکی از ظرفیت های گردشگری مغفولی است که به دلیل سابقه تمدنی بالا و ارتباطات تجاری که از گذشته با کشورهای آفریقایی، چین،هند و… داشته است ظرفیتی مناسب برای تبادلات بین فرهنگی و نیازمند تقویت در حوزه گردشگری است. در همین راستا ” چمدان خبر” گفت و گویی با ادریس راموز، معاون فرهنگی و اجتماعی منطقه آزاد قشم داشته که در ادامه می خوانید.
جناب دکتر راموز در ابتدای گفتگو بنظرتان چرا جزیره قشم مانند جزیره کیش در حوزه جذب سرمایه گذار و گردشگر موفق نبوده است؟
برای پاسخ به این سوال دلایل متعددی می شود اشاره کرد ولی از دلایل مهم این است که امر توسعه در ایران تمرکزگرا بوده است اینکه همه جای کشور شبیه تهران باشد یا به اصطلاح الگوی تهرانیزه کردن ایران که مساله مهمی است. بنابراین تمرکز حاکمیت و دولت بر این مساله تعیین می کند که کجا توسعه یابد و کجا توسعه پیدا نکند. درباره توسعه کیش، در دوره ای مورد توجه رئیس جمهور وقت بود. زیرساخت ها در کیش فراهم شد و شرایطی که جذب سرمایه گذار صورت بگیرد محقق کردند.
منظور شما دوره سازندگی است؟
بله همینطور است. درحالیکه وقتی درباره دوره سازندگی صحبت می کنیم باید مسائل زیرساختی و توسعه ایران در تمام پروژه هایی سازندگی که بستر فرهنگی و نقشه توسعه دارد اتفاق بیفتد. ایران 32 حوزه فرهنگی و 32 نقشه توسعه دارد هر کدام یک مزیت رقابتی در تعاملات بین الملل و ملی دارند. مصداقی اگر بخواهیم صحبت کنیم، شهر مشهد از منظر حضور حرم امام رضا(ع) در حوزه فرهنگی و از منظر آرامگاه فردوسی، محور تعاملات فرهنگی و حوزه فارسی زبانان می تواند باشد اما هیچ زمان در مشهد این ارتباط برقرار نشد. یکی دیگر از ظرفیت های مغفول، زادگاه «بکتاش ولی» در حوزه گردشگری خراسان است اما چه اندازه در این باره اطلاعات داریم؟ پیروان «حاج بکتاش ولی» که به عنوان علویون شناخته می شوند در کشورهای ترکیه، حوزه بالکان، آلبانی و آلمان پراکنده اند. بنابراین می بینید که چه ظرفیتی در حوزه گردشگری برای تعاملات بین الملل و دیپلماسی فرهنگی دارد اما به دلیل عدم توجه به زیرساخت های محل زادگاه (که در حوالی نیشابور است) از این فرصت استفاده نشده است. موارد مشابه از این دست نیز بسیار است.
شاید به این دلیل است که درباره مشهد همیشه این مساله وجود داشته که محوریت گردشگری باید حرم امام رضا(ع) باشد و این تمرکز گرایی اتفاق افتاده است؟
دقیقا همین نکته است. درباره جزیره قشم نیز همین است جون نخواستند این توسعه اتفاق بیفتد اما حالا اینکه بعد از 30 یا 40 سال مورد توجه قرار گرفته موجب خرسندی است. چون کیش هویتی ندارد در گذشته دارای تاریخ بوده است اما اکنون تبدیل به ساختمان های بی هویتی شده است که مشخص نیست به لحاظ معماری و هویتی در حال رقابت با کجا هستند. درباره قشم نیز دولت هیچ گاه در حوزه زیرساختی ورود نکرده است. در قشم هنوز روستاها مشکل آب اشامیدنی دارند که دولت نتوانسته آب را تامین کند. مساله جاده و امکانات بهداشت نیز از دیگر مسائل است. وقتی زیرساخت ها در یک مکان مهیا نشده باشد، هیچ مدیری نمی تواند سرمایه گذار را جذب کند لذا یکی از دلایل عدم ورود سرمایه گذار به قشم نبود زیرساخت است.
در صحبت هایتان روی هویت تاکید داشتید در این باره هم توضیحی بدهید.
هویت و برند قشم اهمیت دارد. در یک دوره ای مفهوم قشم، بازار خرید بوده است. این تصویر که قشم را به عنوان یک مرکز خرید ببینیم که از آن می توان به درآمدزایی رسید. عدم توجه به تاریخ تمدنی و فرهنگی قشم باعث شده است که به انواع گردشگری نظیر گردشگری دریایی، گردشگری سلامت، گردشگری تاریخی و… توجه نشود. بنابراین باید اول زمینه ها را بشناسیم و بعد از آن توسعه گردشگری را بر مبنای آن اجرا کنیم.
راهکار برون رفت ازاین مساله را چه می دانید؟
یک مساله این است که حاکمیت از الگوی مرکز-پیرامونی دست بردارد و به سایر بخش ها نیز توجه داشته باشد. باید از مسیر فهم توسعه، جذب گردشگر و سرمایه گذار و در نهایت توسعه گردشگری اتفاق بیفتد.
وظیفه شما به عنوان یک مدیر فرهنگی در این زمینه چیست؟
من به عنوان مسئول که در یک نقطه ای کار می کنم باید در ابتدا تلنگری به حاکمیت بزنم که در این ظرفیت دچار نسیان شده اید و می تواند ظرفیت جزیره قشم مهمترین رکن فرهنگی در جنوب ایران باشد. همینطور ظرفیتی مناسب برای دیپلماسی فرهنگی با کشورهای دیگر است. هم باید هشدار بدهیم و هم از تهدیدهای غفلت از این ظرفیت بگوییم.
قشم در لایه های متعدد سرمایه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی پتانسیل این را دارد که یک ایران فرهنگی در جنوب باشد. زیرساخت ها باید ایجاد شود و با تغییر تصویر قشم، سرمایه گذار را بتوانیم جذب کنیم. در این زمینه یک الگوی توسعه ای برای قشم ایجاد کردیم و گام های متعدد برداشتیم که یکی از رویدادها نیز برگزاری همایش بین المللی صنعت گردشگری قشم (همسنگار) بود.
چه بازخوردی از شرکت کنندگان در این همایش دریافت کردید یا بهتر بگوییم هدف کلی شما چه بود؟
طی سالهای اخیر تلاش شده تا با دعوت از سفرای کشورهای مختلف نشان داده شود که چه فرصت‌ها، پتانسیل‌ها و ویژگی‌های مثبتی در جزیره قشم وجود دارد. همچنین به مسئولان یادآوری کنیم که قشم در طول تاریخ با 13 کشور رابطه فرهنگی و تاریخی داشته است و این کشورها می توانند سفارتخانه در قشم داشته باشند. البته در این زمینه اعتبارات خوبی رقم خورد و با راه اندازی مسیر دریایی قشم- عمان از این ظرفیت دریایی نیز استفاده شود. از دیگر برنامه ها این است که بتوانیم رویدادها و تولید کالای میان فرهنگی را داشته باشیم و مفهوم صلح، تعاون و امنیت خاطر در جنوب را باید از طریق تعاملات بین الملل افزایش بدهیم.
پس شما یکی از عوامل عدم جذب سرمایه گذار در قشم را فراهم نبودن زیرساخت ها می دانید؟
چند مساله در این زمینه اهمیت دارد. یک مورد اینکه باید ارزش نمادین قشم را بشناسند. دوم امنیت خاطر داشته باشد که سرمایه گذاری او اثربخش است و ارزش افزوده اجتماعی نیز برای او خواهد داشت. نکته بعدی اینکه نه تنها ارتباطی با سرزمین اصلی خودش داشته باشد که زمینه ساز تعاملات فرهنگی نیز فراهم شود.
ما در این زمینه تلاش کردیم با تغییر تصویر جزیره قشم این بستر را فراهم کنیم. اینکه جزیره قشم انواع پتانسیل و ظرفیت های گوناگون را داراست و حاکمیت باید به آن توجه کند. همچنین سرمایه گذار و ساکن قشم نیز به آن توجه کند و مردم ایران نیز این ظرفیت را بشناسند. ایجاد بستری مناسب برای حضور سرمایه گذار در بلند مدت نیز از دیگر مواردی است که در آن ضعف داریم. اما به هر حال این مساله یک پروسه چندساله است. البته امیدواریم مشکل عدم توسعه یافتگی ایران که یکی از دلایلش مدیریت کوتاه مدت است، دامنگیر ما نشود.
گفتگو:سید حبیب قاآنی
