استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران معتقد است مدیریت گردشگری ایران با چالش‌هایی مانند کمبود زیرساخت‌ها، فقدان نیروی متخصص و مشکلات زیست‌محیطی روبه‌رو است. تحلیل این مسائل و ارائه راهکارهای عملی می‌تواند عملکرد این صنعت را بهبود بخشد.
به گزارش چمدان خبر دکتر سید محسن طباطبایی مزدآبادی؛ استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران، در ارزیابی وضعیت کنونی گردشگری ایران، بر اهمیت شناسایی چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌های موجود تأکید دارد.
وی معتقد است که این صنعت با مدیریت مناسب می‌تواند به یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی کشور تبدیل شود. در ادامه، تحلیل این استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران از چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این حوزه به همراه راهکارهای عملی ارائه شده است.
چالش‌های امنیتی در مناطق حساس و راهکارهای پیشنهادی
طباطبایی مزدآبادی اظهار کرد: یکی از چالش‌های اصلی گردشگری ایران، مشکلات امنیتی در مناطقی نظیر جنوب شرق کشور و استان سیستان و بلوچستان است. فعالیت گروه‌های تروریستی مانند “جیش‌العدل” و “انصارالشیطان” باعث ناامنی در این مناطق شده و گردشگران را از سفر به این نواحی بازمی‌دارد.
وی افزود: به‌منظور مقابله با این مشکل، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و ملی و بهره‌گیری از زیرساخت‌های امنیتی به‌روز مانند دوربین‌های نظارتی، پهپادهای امنیتی و سیستم‌های تشخیص چهره ضروری است. نمونه موفق کلمبیا نشان می‌دهد که بهبود امنیت می‌تواند کشوری را از وضعیت ناامنی به یکی از مقاصد برتر گردشگری تبدیل کند.
چالش‌های اقلیمی و توسعه گردشگری فصلی
استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران بیان کرد: ایران، به‌ویژه در شهرهای جنوبی و کویری نظیر کرمان، یزد و بندرعباس، با چالش‌های اقلیمی شدیدی نظیر گرمای بالا مواجه است که در تابستان باعث کاهش تمایل گردشگران می‌شود.
وی توسعه گردشگری در فصول خنک‌تر (پاییز و زمستان) و ایجاد گردشگری شبانه را به‌عنوان راهکارهای مؤثر مطرح می‌کند. تجربه موفق دبی، که با ایجاد مراکز تفریحی و خرید سرپوشیده گردشگری خود را در فصول گرم حفظ کرده، می‌تواند الگویی برای ایران باشد.
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل: ضرورت راه‌آهن سریع‌السیر
طباطبایی مزدآبادی، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه در حوزه ریلی، را یکی از موانع اصلی توسعه گردشگری ایران می‌داند. سرعت پایین قطارهای ایران نسبت به استانداردهای جهانی، از جذابیت این نوع حمل‌ونقل برای گردشگران کاسته است.
وی بر ضرورت توسعه شبکه حمل‌ونقل سریع‌السیر از طریق جذب سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی تأکید دارد.
به باور طباطبایی مزدآبادی، ایران می‌تواند از کشورهای موفقی نظیر ژاپن و چین الگو بگیرد که با توسعه قطارهای سریع‌السیر، بهره‌وری صنعت گردشگری خود را افزایش داده‌اند.
مدیریت طوفان‌های گرد و غبار: چالش‌های زیست‌محیطی غرب کشور
طباطبایی مزدآبادی خاطرنشان کرد: مناطق غربی ایران با معضل طوفان‌های گرد و غبار روبه‌رو هستند که علاوه بر آسیب به محیط‌زیست، تجربه گردشگران را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی اجرای پروژه‌های احیای زمین و کاشت درختان مقاوم به خشکی را به‌عنوان راه‌حلی مؤثر برای مقابله با این چالش پیشنهاد می‌کند.
طباطبایی مزدآبادی، به تجربه موفق کشورهایی مانند چین و عربستان سعودی اشاره می‌کند که با کاشت جنگل‌های مصنوعی، توانسته‌اند گرد و غبار را به‌طور چشمگیری کاهش دهند.
کمبود زیرساخت‌های اقامتی و حمل‌ونقل شهری
استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران کمبود زیرساخت‌های مناسب اقامتی و حمل‌ونقل عمومی در شهرهای پرگردشگری مانند مشهد، یزد و شهرهای شمالی را یکی از چالش‌های مهم می‌داند.
وی جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای توسعه هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی را راه‌حلی برای این مشکل می‌داند. توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی پایدار از طریق اتوبوس‌های برقی و تراموا نیز می‌تواند به بهبود وضعیت حمل‌ونقل شهری کمک کند.
فرصت‌های بکر گردشگری در مناطق کویری و ساحلی
طباطبایی مزدآبادی معتقد است که ایران با داشتن مناطق بکر کویری و سواحل زیبا، فرصت‌های بی‌نظیری برای جذب گردشگران ماجراجو و طبیعت‌دوست دارد.
وی به جذابیت‌هایی نظیر شن‌درمانی، رصد ستارگان و آرامش کویر به‌عنوان فرصت‌های ویژه گردشگری کویری اشاره می‌کند. همچنین، توسعه گردشگری دریایی در مناطقی مانند چابهار با ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌تواند یکی از عوامل اصلی جذب سرمایه‌گذاری و توسعه گردشگری دریایی باشد.
اهمیت آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص
طباطبایی مزدآبادی، کمبود نیروی انسانی ماهر و آموزش‌دیده در حوزه خدمات گردشگری و هتلداری را یکی از مشکلات اصلی این صنعت می‌داند.
وی در ادامه بر ضرورت ایجاد مراکز آموزشی تخصصی و همکاری با مؤسسات بین‌المللی برای تربیت نیروی انسانی حرفه‌ای تأکید دارد. افزایش تعداد نیروهای متخصص، بهبود کیفیت خدمات گردشگری و رضایت بیشتر گردشگران را در پی خواهد داشت.
چالش‌های برنامه‌ریزی کلان و اهداف توسعه‌ای
استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران یادآور شد: برنامه هفتم توسعه ایران پیش‌بینی کرده که تعداد گردشگران ورودی به کشور تا سال 1406 به 15 میلیون نفر برسد. تحقق این هدف، نیازمند تلاش‌های گسترده در زمینه‌های امنیتی، تبلیغات بین‌المللی و بهبود زیرساخت‌هاست.
وی بر ایجاد تصویر مثبت از ایران در رسانه‌های بین‌المللی و تقویت همکاری‌های سیاسی برای جذب بیشتر گردشگران تأکید دارد.
حفاظت از جاذبه‌های تاریخی
طباطبایی مزدآبادی هشدار داد که مکان‌های تاریخی و فرهنگی ایران نظیر حافظیه، تخت جمشید و سعدیه در ایام پرتردد مانند نوروز، با ازدحام گردشگران مواجه می‌شوند که علاوه بر آسیب به این آثار، تجربه گردشگری را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی پیشنهاد می‌کند تعداد بازدیدکنندگان محدود و بازدیدها از طریق سیستم‌های رزرو آنلاین مدیریت شود. تجربه موفق ماچو پیچو در پرو، الگویی مناسب برای حفاظت از سایت‌های تاریخی و بهبود کیفیت تجربه گردشگران است.
طباطبایی مزدآبادی معتقد است که صنعت گردشگری ایران در صورت مدیریت صحیح، می‌تواند به یکی از موتورهای محرک توسعه اقتصادی کشور تبدیل شود.
وی تأکید دارد که با رفع چالش‌های موجود در حوزه‌های امنیتی، زیرساختی و زیست‌محیطی، همراه با ارتقای نیروی انسانی و تبلیغات بین‌المللی، ایران می‌تواند به یکی از مقاصد برتر گردشگری جهان تبدیل شود. توسعه پایدار گردشگری ایران باید به گونه‌ای باشد که ضمن بهره‌برداری از فرصت‌های موجود، حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی کشور در اولویت قرار گیرد.
