رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی گفت: سیلوی قدیم مشهد به شماره ۳۴۱۷۷ در فهرست میراث صنعتی ملی کشور ثبت و اکنون به استان ابلاغ شد.
محمود طغرایی گفت: مجموعه کنونی سیلوی مشهد در حدود ۹ هکتار است، این مجموعه از حدود ۸۰ سال قبل تاکنون و به فراخوار نیاز، توسعه یافته است. آنچه که در بررسی نقشهها و عکس هوایی قدیمی مشخص است، قسمت قدیمیتر این مجموعه که شامل سیلوی قدیمی ۱۶ هزار تنی و ساختمان های اداری و پشتیبانی آن میشود و از سال ۱۳۱۸ مدنظر مهندسان بوده و هم اکنون در داخل مجموعه قرار دارد. این بخش از سیلو شامل ساختمان محل تخلیه از ماشینهای حمل گندم، ساختمان بتنی مخزنی گندم ۱۶هزار تنی و بخش تاسیسات و تولید برق است.
رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی ادامه داد: در ابتدای ورود کامیونهای گندم در قدیم، یک ساختمان محل تخلیه به سیلو قرار داشته و شامل ۱۰ محل تخلیه است.
او تصریح کرد: در این محل کامیونها، گندمهای وارده را بر روی سطح زمین و در قیفهای بزرگ بتنی، خالی میکنند، در زیر این محل فضایی بزرگ و تونل مانند است و یک مسیر نقالهای، گندمها را به سمت فضای زیر مخزن بزرگ بتنی منتقل میکند.
طغرایی گفت: ساختمان مخزن بتنی ۱۶ هزار تنی با ۵۲ متر ارتفاع، ۱۶۰ متر طول و ۴۰ متر عرض شامل ۱۱ کندو یا مخزن استوانهای در ۳ ردیف است.
رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی با بیان اینکه در بخش شرقی این مجموعه مخازن بتی، ساختمان انتقال گندمها از پایین به سمت بالا قرار دارد، گفت: گندمها از طریق یک نقاله از بخش تخلیه به این بخش منتقل و از این بخش در چند مرحله و آن هم بهوسیله نقاله و ماشینآلات مخصوص، بوجاری، شنگیری و پاکسازی شده و از قسمت بالای مخازن بتنی به داخل آن ها ریخته میشوند، این مراحل در بخش شرقی ساختمان اصلی سیلو ، گام به گام انجام میشود.
او افزود: در انتها، پایین هر یک از ۳۳ سلولها یا کندوهای بتنی، منفذی است دریچهدار که با باز کردن آنها و بهوسیله سه سری نقاله گندمها از هریک از کندوها تخلیه و به مسیر تخلیه برای بردن به کارخانه آرد منتقل و بار گیری میشوند.
طغرایی بیان کرد: در سالن تحتانی زیر کندوها و تمام مرحل ورود، نگهداری و خروج محموله از طریق یک اتاق فرمان قابل کنترل و مدیریت است، در بالای تخته فرمان این ساختمان، آرم شرکت آلمانی زیمنس نصب شده است، کنترل کلیه اقدامات مجموعه همچنان از طریق همین اتاق فرمان انجام میشود.
رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی اظهار کرد: ماشینآلات در هر قسمت، نوارهای نقاله، سیستم برقرسانی و کابل کشی، دستگاههای تولید برق و موتورهای راه برنده همچنان همان وسایل اولیه بوده و کار میکنند. سازه اصلی این ساختمان از بتن مصلح یکپارچه است که در زمان ساخت با قالب های احتمالا چوبی قالب بندی شده و یکپارچه در آمده است.
او افزود: در بخش شرق وجود راه پلههای بتنی و نردههای آهنی پرچی و دستههای چوبی آن جالب توجه است، در این بخش و در زمان ساخت سیلو یک آسانسور وجود داشته و هماکنون نیز کار میکند.
طغرایی یادآور شد: ورود ایران به دوران مدرنیته در دوره پهلوی اول و توسعه روز افزون کمی و کیفی شهرنشینی و ضرورتهای استفاده از فنآوری روز دنیا، موجب حرکت به سوی توسعه صنعت شد. افزایش جمعیت شهرها و امنیتی که در این دوره نسبت به اواخر قاجار رخ داد، تامین خوراک و تضمین بهداشت عمومی را ایجاب کرد، ارتباطاتی که پهلوی اول با اروپا پیدا کرد و مراوداتی که با آلمانیها داشت، موجب ورود فن آوری اروپایی و بهویژه آلمانی به ایران شد.
رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی تصریح کرد: میراث صنعتی سیلوسازی و اهمیت توجه به برنامهریزی کلان و همچنین کیفیت بسیار عالی شرکت سازنده و از طرف دیگر نحوه صحیح بهرهبرداری و نگهداری مهندسان و کاربران فنی، پدیدهای منحصر بهفرد در این مجموعه بهجای گذاشته که همچنان و پس از ۸۰ سال بهربرداری مداوم مورد استفاده است.
او ادامه داد: با احداث سیلوی جدید ۱۴۰ هزار تنی که در سال ۱۳۵۳ در غرب این سیلو و توسط شورویها ساخته شد، فعالیتهای سازمان غله را در مجموعه سیلوی ایجاد کرده است، خوشبختانه در طول ۸۰ سال گذشته بخشی از تاسیسات و دستگاه ها تعمیر یا تعویض شده باشد اما کلیات این اثر دست نخورده و اصیل مانده است.