یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر در ایران به‌‌‌طور فزاینده‌‌‌ای توجه را جلب کرده، ناترازی انرژی است که به‌ویژه در بخش‌‌‌های تولید، مصرف و توزیع انرژی نمایان شده است. این مشکل که به معنای عدم‌تطابق میان میزان تولید و مصرف انرژی در کشور است، می‌تواند تاثیرات منفی و قابل‌‌‌توجهی بر بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی داشته باشد.
یکی از بخش‌‌‌هایی که به‌‌‌طور مستقیم تحت‌تاثیر ناترازی انرژی قرار می‌‌‌گیرد، صنعت گردشگری است. این صنعت، به عنوان یکی از منابع مهم درآمدزایی و اشتغال‌زایی برای کشور، به واسطه ناترازی انرژی به‌ویژه در زمینه‌‌‌های زیرساختی، زیست‌‌‌محیطی و اقتصادی دچار چالش‌‌‌های فراوان می‌شود. یکی از اولین تاثیرات ناترازی انرژی بر گردشگری ایران، مشکلات در زیرساخت‌‌‌های گردشگری است. بسیاری از مقاصد گردشگری در ایران مانند مناطق تاریخی، طبیعی و فرهنگی برای جذب گردشگران نیازمند تامین انرژی پایدار و کافی هستند. در شرایطی که ناترازی انرژی به ویژه در فصل‌‌‌های گرم سال به بحران می‌‌‌انجامد و مصرف برق و گاز به طور چشمگیری افزایش می‌‌‌یابد، ممکن است با قطعی برق یا کمبود انرژی در این مناطق مواجه شویم. این مساله می‌تواند موجب کاهش رضایت گردشگران، بروز اختلال در خدمات ارائه‌‌‌شده و در نهایت کاهش تعداد گردشگران شود.
هتل‌‌‌ها، رستوران‌‌‌ها و سایر تاسیسات گردشگری که در اکثر مقاصد گردشگری ایران قرار دارند، به طور مستقیم وابسته به تامین انرژی برای ارائه خدمات هستند. در صورتی که ناترازی انرژی به افزایش هزینه‌‌‌های انرژی منجر شود، این تاسیسات ناچار به افزایش قیمت‌های خود خواهند بود. افزایش قیمت‌ها می‌تواند به کاهش تمایل گردشگران برای سفر به ایران یا کاهش مدت‌‌‌زمان اقامت آنها در هتل‌‌‌ها و تاسیسات گردشگری منجر شود. همچنین، استفاده از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر یا اجرای برنامه‌‌‌های صرفه‌‌‌جویی انرژی می‌تواند برای این تاسیسات هزینه‌‌‌بر باشد و به افزایش فشار مالی بر آنها بینجامد.
ناترازی انرژی ممکن است به تولید آلودگی‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی و کاهش کیفیت جاذبه‌‌‌های طبیعی گردشگری منجر شود. برای مثال، افزایش مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی به‌ویژه در فصل‌‌‌های سرد سال به افزایش آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. این مساله به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان که به عنوان مقاصد گردشگری شناخته می‌‌‌شوند، تاثیر منفی بر تجربه گردشگران دارد. آلودگی هوا و کاهش کیفیت محیط‌زیست می‌تواند گردشگران را از سفر به این مناطق منصرف کند. ناترازی انرژی ممکن است به چالش‌‌‌هایی در زمینه استراتژی‌‌‌های تبلیغاتی و بازاریابی صنعت گردشگری ایران منجر شود. در شرایطی که بحران انرژی به ویژه در فصل‌‌‌های مختلف سال شدت یابد، دولت و بخش خصوصی ممکن است منابع کمتری برای تبلیغ و جذب گردشگر داشته باشند. این به معنای کاهش رقابت‌‌‌پذیری ایران در برابر سایر مقاصد گردشگری است که در آنها انرژی به‌‌‌طور پایدارتر تامین می‌شود.
اگرچه ناترازی انرژی چالش‌‌‌های فراوانی برای صنعت گردشگری ایران به همراه دارد اما می‌تواند فرصتی برای توسعه پایدارتر و انرژی‌‌‌محورتر این صنعت باشد. یکی از راهکارهای ممکن، توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی در مناطق گردشگری است که می‌تواند علاوه بر حل مشکلات تامین انرژی، به جذب گردشگران علاقه‌‌‌مند به سفر به مقاصدی که به توسعه پایدار اهمیت می‌دهند، کمک کند. همچنین، ارتقای فناوری‌‌‌های مدیریت انرژی و صرفه‌‌‌جویی در مصرف آن می‌تواند به کاهش هزینه‌‌‌های انرژی و در نتیجه کاهش فشار اقتصادی بر صنعت گردشگری کمک کند. می‌توان نتیجه گرفت که ناترازی انرژی یکی از مسائلی است که تاثیرات آن بر گردشگری ایران به طور مستقیم و غیرمستقیم محسوس است. این تاثیرات می‌تواند در کوتاه‌‌‌مدت و بلندمدت موجب کاهش کیفیت خدمات گردشگری، افزایش هزینه‌‌‌ها و کاهش جذابیت ایران به عنوان یک مقصد گردشگری شود. بنابراین، حل بحران ناترازی انرژی و بهبود وضعیت تامین و مصرف انرژی در کشور، نه تنها برای بهبود کیفیت زندگی مردم ضروری است، بلکه برای توسعه پایدار صنعت گردشگری نیز اهمیت ویژه‌‌‌ای دارد.
سعید ترابیان کارآفرین حوزه گردشگری و فعال اقتصادی
سعید ترابیان کارآفرین حوزه گردشگری و فعال اقتصادی
