شهر مشهد به عنوان بزرگ‌ترین قطب گردشگری زیارتی ایران، سالانه میزبان میلیون‌ها زائر از داخل و خارج کشور است، اما رشد کمی این گردشگری در سال‌های اخیر، نیازمند پشتیبانی کیفی و فناورانه برای ارتقاء تجربه زائران است. به همین دلیل، توسعه تعاملات دیجیتال در حوزه زیارت و خدمات پیرامونی آن، در دستور کار متولیان گردشگری و شهرداری مشهد قرار گرفته است.
به گزارش چمدان خبر، کارشناسان گردشگری معتقدند در دوره‌ای که رفتار سفر و انتخاب مقاصد از طریق تلفن همراه و فضای مجازی تعیین می‌شود، دیجیتالی شدن خدمات زیارتی از مرحله برنامه‌ریزی تا اقامت و بازدید، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
مشهد با فراهم کردن بسترهایی نظیر نقشه‌های تعاملی مکان‌های زیارتی، اپلیکیشن‌های مسیریاب حرم‌محور، سامانه‌های نوبت‌دهی آنلاین اماکن متبرکه و راهنمای مجازی زیارت، گام‌های نخست را در مسیر هوشمندسازی برداشته است.
در سال‌های اخیر همچنین شاهد رونق پلتفرم‌های محتوایی درباره مشهد و زیارت بوده‌ایم که به زبان‌های مختلف اطلاعات تاریخی، فرهنگی، مذهبی و کاربردی را در اختیار زائران قرار می‌دهند.
این پلتفرم‌ها نقش مهمی در کاهش سردرگمی، افزایش رضایتمندی و توزیع عادلانه سفر در سطح شهر داشته‌اند.
از سوی دیگر، با مشارکت استارتاپ‌های بومی، بسترهایی برای رزرو هوشمند محل اقامت، تغذیه، حمل‌ونقل شهری و حتی نذورات و وقف دیجیتال نیز طراحی شده که می‌تواند بار مدیریتی بر اماکن متبرکه و زائرسرای‌ها را کاهش دهد. این خدمات، به‌ویژه برای زائران خارجی که با محدودیت زبان یا دسترسی مواجه‌اند، مزیتی حیاتی به‌شمار می‌رود.
با این حال، برخی از فعالان گردشگری معتقدند نبود یکپارچگی میان خدمات آنلاین، ضعف تبلیغات بین‌المللی و نبود داده‌های جامع درباره رفتار زائران، هنوز موانعی جدی در مسیر تحقق «زیارت دیجیتال» در مشهد هستند. ضرورت تدوین نقشه راه مشترک میان آستان قدس رضوی، وزارت میراث فرهنگی، شهرداری مشهد و بخش خصوصی بیش از پیش احساس می‌شود.
در نهایت، اگر مشهد بخواهد از ظرفیت عظیم گردشگری زیارت برای ارتقاء کیفیت خدمات، افزایش مدت ماندگاری زائر و توسعه اقتصادی بهره گیرد، راهی جز عبور از الگوی سنتی و ورود جدی به تعاملات دیجیتال ندارد؛ مسیری که با فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری دقیق، می‌تواند مشهد را به الگوی گردشگری هوشمند مذهبی در جهان اسلام بدل کند.
