چمدان خبر- بومگردی ها به عنوان ظرفیت بسیار خوبی در حوزه گردشگری در زمینه معرفی هویت، فرهنگ، تاریخ و حتی زیست بوم های طبیعی می توانند نقشی فراتر از یک اقامتگاه ساده برای مسافران داشته باشند. مساله ای که به نظر می رسد در این سالها چنان که باید به آن توجه نشده است. اگرچه به لحاظ آماری تعداد واحدهای بومگردی در کشور رو به افزایش است اما آنچه اهمیت دارد توجه به حل چالش های بومگردی ها و تسهیل شرایطی است که بتوانند به عنوان فرصتی برای توسعه فرهنگ و تاریخ و هویت بومی هر منطقه باشند. موضوعی که درباره آن با هادی خسروی، رئیس انجمن بوم گردی استان فارس و بازرس انجمن بوم گردی کشور گفت و گو کرده ایم.
آقای خسروی، صحبتمان را با چالش ها شروع کنیم، بزرگترین مشکل بومگردی ها در کجاست؟
بزرگترین چالش، شنیده نشدن صدای بومگردی هاست! در حال حاضر ما در همه روستاهای ایران بومگردی داریم اما مردم از وجود آنها اطلاع ندارند. چون تبلیغات آنها متمرکز نشده است. در واقع یکی از بزرگترین چالش ها این است که ما خدمات غیرمتمرکز به گردشگران می دهیم که این خدمات می تواند به صورت متمرکز و بازاریابی شده باشد. مساله ای که هنوز محقق نشده است.
با وجود اینکه بومگردی ها مزیت هایی را در روستاها ایجاد می کنند، به نظر می رسد مغفول مانده اند؟
اغلب بومگردی ها توسط خانواده ها در روستاها یا شهرستانها اداره می شوند. اگر دقیق به این موضوع پرداخته شود، می تواند منجر به مهاجرت معکوس و بازگشت مردم به روستایی شود که در آن متولد شده اند. در این زمینه نمونه هایی هم داریم. مثلا روستایی که 10 خانواده در آن زندگی می کردند با راه اندازی بومگردی توسط دو خانواده اکنون در همان روستا 20 بومگردی داریم. این مساله حتی به سیاست های کلی دولت برای ایجاد اشتغال و مهاجرت معکوس نیز می تواند کمک کند. اما دولت هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده است.
به نظر شما چه حمایت های دولتی باید از بومگردی ها انجام شود؟
به عنوان مثال در شرایط کرونا یا شرایط جنگ در منطقه که در برخی حوزه ها مانند گردشگری ایران تاثیر دارد، واحدهای اقامتی با مشکلات جدی درگیر می شوند. در این میان هتل ها به دلیل توان رقابتی و پایداری، ممکن است مقاومت بیشتری داشته باشند اما بومگردی ها چنین توانی را ندارند. اگر یک هفته تا ده روز مسافر نداشته باشند، توانایی ادامه کسب و کارشان را ندارند. حداقل این است که وقتی چنین اتفاقی می افتد دولت، حمایت مالی انجام بدهد. از سویی دیگر اگر به اقامتگاه های بومگردی به عنوان فرصتی برای ایجاد اشتغال، زنده نگه داشتن فضای سبز و صنایع دستی و… نگاه شود، ظرفیتی برای توسعه و حفاظت از زیست بوم هایی است که اگر دولت خود بخواهد این کار را انجام بدهد به ساز و کارهای بسیاری نیاز دارد.
با این نگاه دولت باید از همه صنف ها در این شرایط حمایت داشته باشد به نظر شما امکان پذیر است؟
ببینید هیچ صنفی به اندازه واحدهای اقامتی در شرایطی مانند کرونا یا جنگ و… تحت تاثیر رکود قرار نمی گیرد. ما چند گروه اقامتی داریم بومگردی ها و هتلها. دولت که از هتل ها حمایت می کند. هتل ها ساز و کار حمایتی دارند مانند تسهیلات کم بهره و حمایتی که می توانند از وزارت میراث فرهنگی دریافت کنند. اما هیچ تسهیلاتی حتی در زمان ایجاد بومگردی داده نمی شود. به عنوان مثال دو سال پیش مصوبه ای داده شد که 2 میلیارد و پانصدتومان در تبصره ماده 16 به بومگردی های استان فارس اختصاص یافته است. اسامی بومگردی ها هم فرستاده شد اماتاکنون یک ریال هم دریافت نکرده اند. وقتی به بانک هم مراجعه می کنند با موانعی مواجه می شوند مبنی بر اینکه ابلاغ نشده است و… .
اینکه گفته می شود بومگردی ها در 5 سال اول از پرداخت مالیات معاف هستند درست است؟
در قوانین گفته شده است که در 5 سال اول بومگردی معاف از مالیات است. سال اول پرداخت نمی کنند سال دوم با جریمه سنگینی مواجه می شوند و گفته می شود به تبصره این قانون توجه نشده است! طبق تبصره این قانون، بومگردی هایی معاف هستند که به صورت شرکت اداره شوند و توسط شخصیت حقوقی، نه شخصیت حقیقی. به نظر می رسد این تبصره هم برای ندادن معافیت گذاشته شده است.
در کشور چه تعداد بومگردی فعال داریم؟ و میانگین هزینه ها به چه صورت است؟
در کشور 3 هزار و500 واحد گردشگری داریم که به صورت میانگین اگر 5 اتاق داشته باشند، حدود 18 هزار اتاق برای سرویس دادن به مسافران داریم. هزینه هر اتاق هم بین 500 هزار تومان تا 2میلیون تومان است. گران ترین هم مربوط به بومگردی عشایری است چون کاملا ارگانیک است.
در مجموع انتظار مهم بومگردی ها از دولت چه مواردی است؟
انتظار ما از دولت این است که جامعه بومگردی را به عنوان یک خاستگاه مردمی برای گردشگری ببیند. هیچ نمایشگاهی را نمی بینیم که بومگردی بتواند شرکت کند چون حمایتی از سمت دولت نمی شود. واحدهای بومگردی خانوادگی مدیریت می شوند و مانند هتل ها، حمایت بیمه ندارد بلکه خودشان باید برای بیمه اقدام کنند. صاحبان بومگردی ها به دلیل عدم آموزش های لازم مانند هتل ها در شراکت های تجاری نمی توانند مطالبه و امتیاز خوبی بگیرند. حتی در برخی موارد نیز به دلیل بستن عدم قرارداد شفاف متضرر شده اند. ما در مجموع اقامتگاه بومگردی را به عنوان مکانی که می تواند میزبانی خوب و کاملی از مسافر داشته باشد ندیده ایم. اما در دنیا بومگردی ارزش دارد چون فرهنگ و هویت یک منطقه را به مسافر عرضه می کند.
آقا خسروی، به نظر می رسد خود صاحبان بومگردی ها نیز برنامه ای برای مسافری که اسکان دارد در زمینه گردشگری منطقه، معرفی اماکن تاریخی، هویتی و… ندارند. چرا از این ظرفیتها در بومگردی استفاده نمی شود؟
یک دلیل این است که به خاطر دغدغه های مالی و مسائلی که بومگردی ها با آن مواجه هستند بخش زیادی از انرژی آنها برای شناسایی بومگردی و بقای آن صرف می شود. وقتی بومگردی با چالشهای زیادی مواجه باشد طبیعتا نمی تواند فراتر از این فکر کند. البته در بومگردی های عشایری این ظرفیت ها وجود دارد و استفاده می شود. در بقیه بومگردی ها نیز اگر مسافر در این زمینه ها درخواست کند به او سرویس می دهند.
نکته همین جاست چون هتل ها از این ظرفیت به خوبی استفاده می کنند چرا صاحبان بومگردی ها چنین آموزشهایی نمی بینند؟
اینکه صاحبان بومگردی ها باید حتما آموزش های نوین بازاریابی ببینند شکی نیست و همه ظرفیت های بومگردی هوشمندانه برای جذب مسافر استفاده شود. اما این مساله نیز نیاز به حمایت مالی و دولتی دارد. البته ما با همین شرایط فعلی نیز آموزش را شروع کرده ایم و به دنبال معرفی محصولاتی هستیم که در بومگردی ها به فروش برسد. به عنوان مثال کسی که از یک سایت، بومگردی را در یک استان رزرو می کند، در بخش دیگری از همان سایت بتواند محصولات بومی استان را از همان بومگردی تهیه کند. یا حتی قبل سفر، محصول خود را سفارش دهد و پس از رسیدن به بومگردی تحویل بگیرد.
برای گردشگر خارجی محدودیتی برای استفاده از بومگردی داریم؟ وضعیت آماری گردشگران خارجی در این زمینه را هم بفرمایید.
گردشگر خارجی وقتی وارد ایران می شود با توجه به اینکه از چه کشوری آمده است، شرایط متفاوتی دارد. در حالت کلی در اقامتگاه بومگردی سامانه ای است که به اداره اماکن و اداره اطلاعات وصل است. موظف هستیم وقتی گردشگر خارجی وارد می شود اطلاعاتش را اعلام کنیم. نکته دیگر بحث دریافت هزینه است. وقتی گردشگر خارجی به بومگردی مراجعه می کند هزینه دریافتی با گردشگر ایرانی یکسان است و حتی نباید هزینه به دلار دریافت شود اما وقتی برای دیدن اماکن تاریخی و… برای تهیه بلیت مراجعه می کند هزینه دریافتی از گردشگر خارجی بیشتر است. در این مساله نیز باید بازنگری شود. درباره گردشگران خارجی آماری در حال حاضر نداریم اما آمار بسیار پایین است.
