منطقه آزاد ارس به سبب طبیعت زیبا، مراکز خرید متعدد و البته به سبب جاذبه‌های تاریخی ثبت جهانی شده آن، یکی از مقاصد مهم گردشگری در غرب کشور شمرده می‌شود. در دو دهه گذشته این منطقه آزاد و خصوصا شهر جلفا با سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، صاحب تاسیسات گردشگری قابل قبولی شده و توانسته در زمینه جذب گردشگر عملکرد مطلوبی از خود نشان دهد.
آنطور که کارشناس گردشگری منطقه آزاد ارس به «جهان‌صنعت» گفته روند جذب سرمایه‌گذار و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در این منطقه متوقف نشده و همچنان ادامه دارد. در همین راستا سازمان منطقه آزاد ارس تلاش دارد با در نظر گرفتن مشوق‌هایی، سرمایه‌گذاران را تشویق به ساخت مراکز تفریحی کرده و با افزوده شدن مراکز تفریحی به ظرفیت‌های پیشین، پازل زیرساخت‌های گردشگری منطقه و شهر جلفا را تکمیل کند.
جاذبه‌های منطقه آزاد ارس و وضعیت مرمتی آثار
برای آنکه یک شهر یا منطقه بتواند در زمینه جذب گردشگر عملکرد موفقی داشته باشد، دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و پتانسیل‌های بالقوه از الزامات اولیه است.
منطقه آزاد ارس به سبب برخورداری از مراکز تجاری متعدد که اجناس متنوعی را با قیمت به نسبت پایین‌تر از شهرهای دیگر کشور عرضه می‌کند، ظرفیت‌هایی در زمینه گردشگری خرید دارد اما پتانسیل گردشگری این شهر محدود به این مورد نیست. جاذبه‌های تاریخی متعدد شهر جلفا و همچنین رود پرخروش ارس و مناطق مرزی آن پتانسیلی کم‌نظیر ایجاد کرده‌اند.
حسین حبی‌گرگری، کارشناس- مسوول گردشگری منطقه آزاد ارس در خصوص ظرفیت‌های گردشگری این منطقه به «جهان‌صنعت» گفت: منطقه آزاد ارس آثار تاریخی زیادی دارد و شهر جلفا به لحاظ تعداد آثار بین شهرهای آذربایجان شرقی، بیشترین آثار را در خود جای داده است. جلفا بیشترین آثار و جاذبه‌های ثبت جهانی شده را دارد. کاروانسرای خواجه نظر، کلیسای چوپان، کلیسای سنت استپانوس و ژئوپارک ارس به عنوان آثار ثبت جهانی به ثبت رسیده‌اند و به این ترتیب باید اذعان داشت که چهار اثر جلفا هم ثبت جهانی شده‌اند. وی در خصوص وضعیت مرمتی جاذبه‌های تاریخی شهر جلفا گفت: از سال ۱۳۸۶ تمامی آثار موجود در این منطقه مرمت شده است که شامل مرمت حمام تاریخی جلفا، کاروانسرای خواجه نظر، کلیسای سنت استپانوس و کلیسای چوپان است. تعدادی از آثار تاریخی شهر نیز در دست مرمت هستند و اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در بحث مرمت آثار کمک حال منطقه آزاد ارس بوده و اقدامات مرمتی آثار در دست انجام است.
روند مطلوب ایجاد زیرساخت‌ها
یکی از نکات مهم برای جذب گردشگر، برخورداری از زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری استاندارد و کافی است. در واقع تا زمانی که تاسیسات گردشگری اعم از هتل، اقامتگاه، جاده مناسب، وضعیت مطلوب حمل‌ونقل و مواردی از این دست مهیا نباشد، در عمل امکان جذب گردشگر سرابی بیش نیست.
کارشناس- مسوول گردشگری منطقه آزاد ارس در خصوص وضعیت زیرساخت‌های گردشگری این منطقه گفت: تشکیل منطقه آزاد ارس که در سال ۱۳۸۲ مصوب شد و از سال ۱۳۸۴ کار خود را شروع کرد، در آن زمان از نظر زیرساخت گردشگری وضعیت مطلوبی نداشت. تقریبا تا سال ۱۳۸۹ هیچ هتلی در منطقه آزاد ارس نداشتیم و زیرساخت‌های گردشگری فراهم نبود و صرفا مهمانسرای جهانگردی و چند مهمانپذیر در جلفا خدمات‌رسانی می‌کردند. خوشبختانه در سال‌های اخیر و از سال ۱۳۹۲ به بعد مراکز اقامتی جدیدی با همت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی افتتاح شد که همگی نیز بومی هستند. الان در این منطقه ۱۱هتل، ۶هتل‌آپارتمان و به علاوه بومگردی‌ها و مهمانپذیرها در جلفا در حال فعالیت هستند و ۴۹مرکز اقامتی به گردشگران خدمات‌رسانی می‌کنند.
وی در مورد تعداد و وضعیت مراکز تجاری و پذیرایی در حال فعالیت در جلفا نیز گفت: مجتمع‌های تجاری و مراکز خریدی از جمله مرکز خرید ستارخان، باقرخان، آراز و بازار کوثر در جلفا افتتاح شده است. در زمینه مراکز پذیرایی نیز پیشرفت خوبی وجود داشته و امروزه مراکز پذیرایی بسیار خوب و رده بالایی در منطقه آزاد ارس در حال فعالیت هستند.
برنامه تعیین شده برای توسعه گردشگری
نگاهی به مسیری که منطقه آزاد ارس در دو دهه گذشته طی کرده، گویای آن است که این منطقه در حال توسعه و پیشرفت در حوزه گردشگری است.
حبی‌گرگری در خصوص برنامه تعیین شده و هدف‌گذاری صورت گرفته برای توسعه بیشتر گردشگری در منطقه آزاد ارس و رفع کمبودها در فصول پرمسافر گفت: تمام شهرها و مناطقی که به عنوان مقصد گردشگری شناخته می‌شوند، در فصول پرمسافر سال از نظر ظرفیت مطمئنا با کمبودهایی مواجه می‌شوند و منطقه آزاد ارس نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در ایام تعطیلات عید نوروز و در روزهای تعطیل تابستان، این منطقه پذیرای مسافران و گردشگران بسیاری است و مطمئنا زیرساخت‌ها پاسخگو نیست و با کمبودهایی مواجه می‌شویم. در این خصوص برنامه‌ریزی کرده‌ایم و تلاش داریم با جذب سرمایه‌گذار برای ایجاد زیرساخت‌ها مخصوصا در حوزه امکانات تفریحی اقدام کنیم.
در حوزه تفریحی قصد داریم از ظرفیت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی که توانایی ایجاد شهربازی مدرن و با کیفیت بالا دارند، استفاده کنیم و حتما برای سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها مشوق‌هایی نیز از سوی سازمان منطقه آزاد ارس ارائه خواهد شد، همچنین این امکان وجود دارد که براساس فرآیند سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران زمین اختصاص داده شود.
وی افزود: به نظرم اگر زیرساخت‌های تفریحی هم در منطقه آزاد ارس ایجاد و فراهم شود می‌توان گفت که چرخه گردشگری در این منطقه تکمیل می‌شود. هرچند باز هم تاکید دارم که در ایام پرمسافر سال، ظرفیت تاسیسات گردشگری جلفا کمبودهایی دارد و با توجه به تعداد بالای گردشگرانی که در ایام تعطیلات به جلفا می‌آیند و نیز با در نظر گرفتن به حدود ۳میلیون گردشگری که در نوروز به جلفا سفر می‌کنند، نیاز به توسعه زیرساخت‌ها وجود دارد. در این راستا درصدد هستیم با جذب سرمایه‌گذار در بخش گردشگری این چالش را مرتفع کنیم.
تاکید بر برگزاری رویداد در فصول کم‌مسافر
مقاصد گردشگری در هر کجای جهان عموما در فصولی خاص از سال تعداد بازدید‌کننده کمتری دارند، مثلا مناطق جنوبی کشور به سبب گرمای هوا در تابستان با کمبود گردشگر مواجه می‌شوند و مناطق سردسیر نظیر آذربایجان غربی و شرقی در فصول سرد سال با ریزش مسافر دست به گریبان هستند. راهکار حل این مشکل تعریف رویدادهایی نظیر نمایشگاه، جشنواره و کنسرت در این مقاصد است تا در فصول کم‌مسافر هم جریان گردشگر به سوی مقاصد گردشگری متوقف نشود و سرمایه‌گذاران و فعالان حوزه توریسم به مشکل نخورند.
کارشناس- مسوول گردشگری منطقه آزاد ارس در خصوص برنامه‌ریزی صورت گرفته برای ایجاد رویداد در فصول کم‌مسافر در این منطقه گفت: رویدادهای زیادی برای فصول کم‌مسافر در منطقه آزاد ارس تعریف شده است.
اخیرا جشنواره انار را برگزار کردیم و جشنواره یلدا هم در حال برگزاری است، همچنین در سنوات گذشته جشنواره پاییزی و جشنواره زمستانی را برگزار کرده‌ایم و همواره به این موضوع نگاه داشته‌ایم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: «برنامه داریم که در آینده نیز در فصول کم‌مسافر برنامه‌هایی را به مناسبت‌های مرتبط برگزار کنیم و از این طریق بتوانیم قدم‌های موثری برای جذب گردشگر برداریم.»
