رئیس انجمن گردشگری سلامت خراسان رضوی گفت: سامانه جامع گردشگری سلامت از مهرماه امسال به صورت پایلوت در خراسان رضوی اجرا شد و با توجه به نتایج مثبت این طرح، اجرای آن از سال آینده در سراسر کشور الزامی می‌شود.
حسین نیکونام اظهار کرد: در سال ۱۴۰۳ تنش‌های سیاسی، نظامی و امنیتی، همراه با لغو بسیاری از پروازها و ترویج ایران‌هراسی از سوی رسانه‌های غربی، تأثیر منفی بر گردشگری سلامت گذاشت. این عوامل باعث شدند که بسیاری از بیماران درخواست‌های قبلی خود را لغو کنند و در نتیجه، گردشگری سلامت با کاهش ۳۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ مواجه شود.
وی افزود: تنوع ملیت گردشگران سلامت نیز کاهش یافته است. سال گذشته خراسان رضوی پذیرای گردشگرانی از ۵۶ ملیت مختلف بود، اما امسال به دلیل شرایط امنیتی، بسیاری از این ملیت‌ها حذف شدند. در حال حاضر حدود ۸۵ درصد گردشگران سلامت را کشورهای عراق، افغانستان و ترکمنستان تشکیل می‌دهند و تنها ۱۵ درصد باقی‌مانده از سایر کشورها هستند. دلیل اصلی حضور اتباع این سه کشور علاوه بر هم‌مرزی، ماهیت زیارتی شهر مشهد است.
رئیس انجمن گردشگری سلامت خراسان رضوی ادامه داد: با این حال آمارهایی که از سوی برخی دستگاه‌ها مانند دانشگاه علوم پزشکی یا وزارت بهداشت ارائه می‌شود، با واقعیت موجود فاصله دارد. متأسفانه در برخی موارد این آمارها شامل اتباعی می‌شود که بیش از ۶ ماه در ایران اقامت دارند. به عنوان مثال شهروندان افغان و عراقی که برای درمان به بیمارستان‌های دولتی مراجعه می‌کنند، در آمار گردشگران سلامت ثبت می‌شوند، در حالی که این تعریف با مفهوم واقعی گردشگری سلامت تفاوت دارد.
نیکونام در خصوص عملکرد سامانه جامع گردشگری سلامت گفت: در زمینه ساماندهی گردشگری سلامت، سامانه جامع گردشگری سلامت از مهرماه امسال، بنا به دستور وزارت گردشگری به صورت پایلوت در خراسان رضوی اجرا شد. نتایج این طرح مثبت ارزیابی شده و قرار است از ابتدای سال آینده، اجرای آن در سراسر کشور الزامی شود. با این حال روند تکمیل این سامانه به دلیل تأخیر در همکاری وزارت بهداشت کند شده است. طی یک سال و نیم گذشته، کمبود همکاری از سوی این وزارتخانه یکی از موانع اصلی پیشرفت این طرح بوده است.
وضعیت گردشگری سلامت در ماه رمضان و تعطیلات نوروز
وی بیان کرد: در ماه مبارک رمضان تعداد گردشگران سلامت به طور طبیعی کاهش می‌یابد. تنها بیمارانی که شرایط اورژانسی دارند یا برنامه درمانی آن‌ها به این ماه موکول شده است، به مشهد سفر می‌کنند. بسیاری از کشورهای همسایه، چه اهل سنت و چه شیعه به دلیل باورهای مذهبی در این ماه کمتر برای درمان سفر می‌کنند.
رئیس انجمن گردشگری سلامت خراسان رضوی ادامه داد: همچنین در ایام نوروز به دلیل تعطیلی بسیاری از مراکز درمانی و مرخصی پزشکان، حجم مراجعات بیماران خارجی کاهش پیدا می‌کند. معمولاً ۹۰ درصد پزشکان به ویژه در بیمارستان‌های دانشگاهی تا ۱۵ یا ۲۰ فروردین در مرخصی هستند. برای جلوگیری از سردرگمی بیماران اورژانسی، از مراکز درمانی، پزشکان و شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری سلامت درخواست شده است که مانند سال‌های گذشته، پزشکان معالج در دسترس باشند و خدمات رایگان به بیماران اورژانسی ارائه شود.
نیکونام افزود: به‌طور کلی می‌توان گفت که در سه بازه زمانی، یعنی ماه مبارک رمضان، تعطیلات نوروز و اوایل ماه صفر تا ۱۰ روز پس از اربعین گردشگری سلامت در مشهد با کاهش روبه‌رو می‌شود.
چالش‌های صنعت گردشگری سلامت در ایران
وی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های گردشگری سلامت در ایران، نبود انسجام و هماهنگی میان بخش‌های مختلف این صنعت، از جمله وزارت بهداشت، وزارت گردشگری و وزارت امور خارجه است. اگر دولت قصد دارد از ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی گردشگری سلامت بهره ببرد، باید این موضوع را به‌عنوان یک اولویت جدی در دستور کار خود قرار دهد.
رئیس انجمن گردشگری سلامت خراسان رضوی یادآور شد: بیش از ۸۰ درصد مشکلات موجود در این حوزه، ناشی از ناهماهنگی در دستگاه‌های اجرایی کشور است و تنها ۲۰ درصد آن به تحریم‌های بین‌المللی، تنش‌های امنیتی و سیاسی و تبلیغات منفی علیه ایران مربوط می‌شود.
نیکونام افزود: از سوی دیگر بر اساس قوانین بالادستی کشور بیمارستان‌های دولتی که از بودجه عمومی تأمین می‌شوند، موظف هستند با توجه به اولویت ابتدا به بیماران ایرانی خدمات ارائه دهند. در حال حاضر بسیاری از بیماران ایرانی به ویژه اقشار کم‌درآمد، برای برخی عمل‌های جراحی مانند تعویض مفصل یا لگن، ناچارند ماه‌ها در صف انتظار بمانند. در مقابل بیماران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، ظرف یک هفته بر اساس معیارهای بین‌المللی خدمات درمانی دریافت می‌کنند. این روند می‌تواند با هدایت بیماران خارجی به بیمارستان‌های خصوصی، ضمن جلوگیری از ایجاد فشار بر مراکز درمانی دولتی، به توسعه گردشگری سلامت نیز کمک کند.
وی تاکید کرد: در مجموع برای توسعه پایدار گردشگری سلامت، ضروری است که یک سیاست‌گذاری یکپارچه میان بخش‌های مرتبط انجام شود، فرآیندهای اجرایی تسهیل و از ظرفیت‌های موجود به ویژه بیمارستان‌های خصوصی، به بهترین شکل بهره‌برداری شود.
