صنعت گردشگری ایران با فعالیت‌های غیرمجاز فراوانی روبرو است؛ طوری که طبق اظهارات رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی، نیمی از بازار تورهای گردشگری را سودجویانی برگزار می‌کنند که نه مالیات می‌دهند، نه هزینه‌ای برای دفتر پرداخت می‌کنند و نه به حقوق مسافران پایبند هستند.
فعالان تورهای غیرمجاز با تبلیغات فریبنده و قیمت‌های رویایی، مسافران را به دام می‌اندازند و در صورت بروز حادثه یا لغو خدمات به هر دلیلی، پاسخگو نیستند. از گم شدن مسافران در کویر تا سرگردانی هزاران ایرانی در ترکیه بدون محل اقامت، تنها گوشه‌ای از تبعات این معضل است. این وضعیت نه تنها به اعتماد عمومی لطمه زده، بلکه به زیرساخت‌ها و فعالان قانونی این صنعت نیز آسیب جدی وارد کرده است. با وجود این، با مکاتبات و درخواست‌های مکرر بخش خصوصی از دادستانی و سایر نهادهای نظارتی و با ایجاد یک «جهاد گردشگری» ممکن است پرونده فعالیت‌های غیرمجاز برای همیشه بسته شود و سلامت به این صنعت بازگردد.
بیشتر فعالان تورهای غیرمجاز بدون مجوز و دفتر در فضای مجازی برای جذب گردشگر تبلغ می‌کنند و اگر اتفاقی طی سفر برای مسافر و گردشگر بیفتد، مسئولیتی را به عهده نمی‌گیرند. مردم هم زمان ثبت نام در تورهای گردشگری باید کارت راهنما، مجوزهای دفتر برگزارکننده و فضای اقامتی را بررسی کنند.
نیمی از صنعت گردشگری دست فعالان غیرمجاز
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران گفت: ۵۰ درصد صنعت گردشگری دست فعالان غیرمجاز است که آسیب جدی به زیرساخت‌ها، اصحاب صنعت گردشگری و اعتماد مردم می‌زند. آنها نه مالیات می‌دهند، نه برای خرید یا اجاره مکان دفترشان هزینه پرداخت کردند و نه امکاناتی را به مسافران ارائه می‌هند. آنها مسافران را با بیشترین قیمت بدون اینکه حق و حقوقشان را رعایت کنند به سفر می‌برند.
حرمت الله رفیعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر چند وقت یکبار شاهد هستیم که مثلا یک مسافر در فلان کویر گم شده است و پس از پیگیری متوجه می شویم آنها با تورهای غیرمجاز سفر کردند. اگر اتفاقی برای آنها رخ دهد کسی پاسخگو نیست. این اتفاقات زیاد رخ می دهد که از دید اصحاب رسانه پنهان می‌ماند.
وی ادامه داد: مردم فریب قیمت‌ها و تبلیغات رویایی را می‌خورند. مسئولی یک روز به من زنگ زد و گفت که برای سفر یک روزه به اصفهان از یک سایت بلیت خریدم اما وقتی به فرودگاه رفتم پرواز لغو شده بود. از مسئولان فرودگاه خواستم بلیت برگشت مرا هم لغو کنند. آنها پاسخ دادند باید از سایتی که بلیط خریداری شده لغو شود. اما جای خاصی وجود نداشت که او مراجعه و بتواند حقوق خود را مطالبه کند. یک یا دو سال پیش هم حدود هفت هزار ایرانی با تورهای غیرمجاز به ترکیه رفتند وقتی آنجا رسیدند محلی برای اقامت آنها در نظر گرفته نشده بود و در بلاتکلیفی به سر بردند. ۷۰ درصد افرادی که با تورها و آژانس‌های مسافرتی غیرمجاز سفر می‌روند به حقوق خود نمی‌رسند بعد با بی‌اعتمادی می‌گویند فعالان صنعت گردشگری پول ما را گرفت و به ما هتل و غذا نداد؛ در صورتی که از اول مسافران را فریب داده بودند و هتلی وجود نداشته است.
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران گفت: مردم می‌توانند با جست و جوی اسم آژانس مسافرتی در اینترنت متوجه شوند که آژانس مورد نظر مجوز فعالیت از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت راه و شهرسازی، سازمان هواپیمایی و سازمان حج و زیارت را دارد یا خیر.
برای برخورد با فعالان غیرمجاز صنعت گردشگری با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دادستانی مکاتبه کردم اما تاکنون به جایی نرسیده است.
ضرورت فعالیت نهادهای قضایی علیه فعالان غیرمجاز گردشگری
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران تاکید کرد: مسئولان بخش گردشگری در خصوص فعالیت تورهای غیرمجاز می‌گویند «ما مجوز فعالیت ندادیم»، نهادهای نظارتی هم می‌گویند، این موضوع را باید از ما مطالبه کنند تا پیگیری کنیم. دادستانی باید برای حل این موضوع اقدام کند؛ ما به عنوان بخش خصوصی می‌توانیم فهرست فعالان غیرمجاز صنعت گردشگری را شناسایی کنیم و به مسئولان ارائه دهیم. باید یک جهاد گردشگری ایجاد شود و نهادهای نظارتی و قضایی فعال و سایت‌های غیرمجاز گردشگری بسته و با عاملان آنها برخورد شود.
رفیعی گفت: بیش از پنج هزار آژانس هواپیمایی مجوز گرفته اند، براساس آماری که ما می‌گیریم از این تعداد حداقل ۵۰ درصد فعال نیستند. در تهران هم برخی آژانس‌های مسافرتی بدون اینکه جا و مکانی داشته باشند فعالیت می‌کنند.
جلوی فعالیت تورهای گردشگری غیرمجاز گرفته می‌شود
معاون گردشگری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره برخورد با دارندگان تورها و سایت های گردشگری غیرمجاز گفت: در این خصوص تدابیری اتخاذ می‌شود تا با همکاری با نهادهای قضایی و جامعه‌های تخصصی گردشگری که فعالیت های مجاز دارند نسبت به شناسایی بموقع و به هنگام این افراد اقدام کنیم.
انوشیروان محسنی بندپی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از مطالبات تشکل‌های گردشگری این است که جلوی فعالیت دارندگان تورهای غیرمجاز را که باعث بی‌اعتمادی مردم، سردرگمی یا ضررهای مالی می شود و پیگیری آن سخت است، بگیریم. یکی از بحث‌های مطرح شده در جلسه راهنمایان گردشگری هم همین موضوع بود.
وی افزود: بیشتر دارندگان تورهای غیرمجاز چون در فضای مجازی فعال هستند، اگر کسی از آنها شکایت کند و برخورد قضایی صورت گیرد صفحه آنها حذف می‌شود. اما می‌توانند با استفاده از هویت فرد دیگری دوباره به فعالیت خود در فضای مجازی ادامه دهند.
محسنی بندپی در پاسخ به این پرسش که برای برخورد با دارندگان تورها و سایت های گردشگری غیرمجاز چه اقدامی انجام داده اید، توضیح داد: چند وقتی است یک گروه از اداره‌کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری و افرادی هم از حوزه تشکل های خصوصی انتخاب شدند تا نسبت به شناسایی راه حل‌ها و ارائه پیشنهاد به سیستم های قضایی اقدام کنند.
معاون گردشگری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: تلاش می‌کنیم برای برخورد با فعالان غیرمجاز صنعت گردشگری از مسیری که سیستم قضایی کشور پیشنهاد و ما را راهنمای می‌کند استفاده کنیم تا با همکاری نهادهای قضایی و جامعه تخصصی گردشگری که فعالیت های مجاز دارند بتوانیم تورهای غیرمجاز را بموقع شناسایی کنیم. به ما اطمینان داده شده نسبت به برخورد قضایی و جلوگیری از فعالیت‌های تورهای غیرمجاز اقدام می‌شود.